Piotr Kawczyński

---

Życiorys

Piotr Kawczyński został urodzony w 1824 roku na terenie Chełmna, usytuowanego w malowniczej dolinie Dolnej Wisły. W 1846 roku ukończył gimnazjum oraz zdobył maturę. Po tym okresie rozpoczął studia w dziedzinie filologii i historii, które odbył na renomowanych uniwersytetach w Lipsku i Wrocławiu. W latach 1850–1851 związał się z Towarzystwem Literacko-Słowiańskim, które miało na celu wspieranie rozwoju literatury i kultury słowiańskiej.

Kawczyński był stypendystą Towarzystwa Pomocy Naukowej dla Młodzieży Prus Zachodnich, instytucji, która finansowo wspierała ubogie, uczące się młodzież na Pomorzu. Później aktywnie uczestniczył w pracach zarządu tego Towarzystwa. Praktykę pedagogiczną odbył w gimnazjum w Chojnicach, co pozwoliło mu zdobyć uprawnienia do nauczania w zakresie historii oraz języków: niemieckiego, polskiego i łaciny. W latach 1853–1863, Kawczyński sprawował funkcję nauczyciela języka polskiego w tym samym gimnazjum, gdzie był także współzałożycielem i członkiem kółka pracy narodowej.

Pod jego przewodnictwem zorganizowano bibliotekę wzbogaconą o 1300 tomów, finansowaną ze składek uczniów oraz darowizn, a on sam sprawował nad nią pieczę. Kawczyński prowadził również bardzo aktywną działalność polityczną, wspierając polskie ruchy narodowe. Po wybuchu powstania styczniowego w 1863 roku, w wyniku ucieczki kilku jego uczniów do oddziałów powstańczych, został przeniesiony do katolickiego Królewskiego Gimnazjum w Braniewie w Prusach Wschodnich na rok szkolny 1863/64.

W sprawozdaniu rocznym za ten okres napisano, że powołano go na lepsze stanowisko w uznaniu za dobrą pracę, jednak w rzeczywistości jego nowa rola ograniczała się do obowiązków nauczyciela. Warto podkreślić, że w Braniewie poszukiwano lektora języka polskiego, ponieważ dotychczasowy nauczyciel przechodził na emeryturę z powodu problemów ze wzrokiem. W tym czasie gimnazjum w Braniewie cieszyło się dużym zainteresowaniem, uczęszczało tam przeszło 300 uczniów, a w 1863 roku liczba ta wyniosła 347.

W Braniewie zmiana nauczyciela przyniosła wiele pozytywnych skutków dla jakości nauczania. Chociaż biskup Geritz wyrażał się krytycznie o dotychczasowych wynikach śląskiego nauczyciela, to nauczanie języka polskiego przez Kawczyńskiego zostało ocenione bardzo wysoko. Oprócz pracy w gimnazjum, Kawczyński podjął również współpracę jako lektor w seminarium duchownym, co zaowocowało uzyskaniem tytułu profesora w 1879 roku. Aktywnie współpracował z Towarzystwem Pomocy Naukowej w Chełmie, a od 1860 roku był członkiem Warmińskiego Towarzystwa Historycznego.

Profesor Kawczyński miał również ogromny wpływ na swoje uczniów, w tym na Karola Sieniawskiego, syna powstańca listopadowego, który pod jego wpływem wrócił do korzeni swojej polskości i zaczął publikować prace w języku polskim. Swoje badania naukowe Kawczyński publikował w programach rocznych szkoły, poruszając tematy historyczne Polski, takie jak „Polnisch-Preußen zur Zeit des ersten schwedisch-polnischen Krieges von 1626–1629” oraz „Polnisch-Preußen zur Zeit des zweiten schwedisch-polnischen Krieges von 1655–1660”.

Piotr Kawczyński zmarł 18 marca 1882 roku w Braniewie. Po jego śmierci, na stanowisku profesora historii zastąpił go Eugen Dombrowski, a lektorat języka polskiego został wkrótce zlikwidowany w wyniku polityki kulturkampfu.

Życie osobiste

W życiu osobistym Piotra Kawczyńskiego nastąpiły znaczące wydarzenia. Jego pierwsza żona zmarła, co było dla niego ogromnym ciosem.

W maju 1862 roku przeszedł do kolejnego etapu swojego życia, wstępując w drugi związek małżeński. Jego wybranką została Aniela Dembińska, bliska krewna Anieli Borne, co jeszcze bardziej wzbogaciło jego życie rodzinne.

---

Oceń: Piotr Kawczyński

---