Kościół św. Jakuba i św. Mikołaja w Chełmnie

---

Historia i architektura

Budowla, o której mowa, została wzniesiona w stylu gotyckim, przy wykorzystaniu cegły. Obecne prezbiterium zrealizowano po roku 1326, zastępując wcześniejszą konstrukcję, podczas gdy korpus rozpoczęto budować w trzeciej ćwierci XIII wieku, a jego ukończenie miało miejsce w pierwszej ćwierci XIV wieku. W trzynastym wieku, sklepienia wnętrz zostały zaś wzniesione.

Prezbiterium ma formę prostokątną i trójprzęsłową, a nad nim umieszczone jest sklepienie krzyżowo-żebrowe. Z kolei korpus stanowi trójnawową, trójprzęsłową konstrukcję w układzie pseudobazylikowym, z wąskimi nawami bocznymi, które zdobią sklepienia gwiaździste (w nawie głównej ośmioramienne, natomiast w bocznych czteroramienne). Na południowej stronie, przy zetknięciu prezbiterium z korpusem, dostrzegamy smukłą wieżę, która jest kwadratowa do wysokości korony murów kościoła, a powyżej ma formę ośmioboczną. Warto zaznaczyć, że od strony północnej do budynku przylegały niegdyś zabudowania klasztorne, które dzisiaj już nie istnieją.

W roku 1806 miała miejsce kasata klasztoru, co oznaczało przeniesienie bogatego wyposażenia wnętrza do innych kościołów (m.in. w Kijewie i Lisewie). Wówczas układ architektoniczny zmieniał się poprzez rozbiórkę budynków klasztornych oraz zburzenie barokowej kaplicy, która powstała w 1751 roku. Przez lata 1822–1828 kościół znalazł się pod opieką Sióstr Miłosierdzia, które później przeniosły się do kompleksu pobenedyktyńskiego. Następnie świątynia stała opuszczona aż do roku 1866, kiedy to zyskała status świątyni szkolnej dla chełmińskiego gimnazjum, zbudowanego w miejscu zburzonego klasztoru. W tym czasie rozpoczęto pierwsze prace restauracyjne.

W latach 1908–1910 przeprowadzono generalny remont, podczas którego kościół wzbogacił się o wyposażenie wnętrz, w tym główny ołtarz, ambonę, ławki i organy. Sklepienia oraz ściany zostały pokryte dekoracjami, które przetrwały do obecnych czasów. W wschodnim oknie prezbiterium dostrzegamy neogotycki witraż, sfinansowany w 1867 roku przez Wojciecha Łożyńskiego, dyrektora gimnazjum. Najcenniejszym elementem architektonicznym tego obiektu są gotyckie zworniki znajdujące się na sklepieniu.

W pobliskim klasztornym kościele śś. Jana Chrzciciela i Ewangelisty można znaleźć część wyposażenia tej świątyni, w tym figurę Chrystusa w grobie o ruchomych ramionach z XIV wieku, relikwie bł. Jana Łobdowczyka oraz obraz św. Antoniego, który niegdyś cieszył się szczególnym kultem.

---

Oceń: Kościół św. Jakuba i św. Mikołaja w Chełmnie

---